Auga Potable no concello de Valdoviño

Mapa interactivo que cataloga as fontes de Auga Potable e non Potable no concello, así como a ubicación da ETAP e EDAR.

Tríptico para Galiciencia

Concedido provisionalmente o Club de Ciencia 2017-18

Na páxina web da Consellería de Educación, acaban de publicar que somos un dos 30 centros seleccionados de todo Galicia para desenvolver o Proxecto de Innovación "Club de Ciencia".
A si que en breve retomaremos as actividades do Club.
Parabens!!

9º experimento.- Foguete impulsado por CO2

Materiais:

• Botella plástico de 0.5litros
• Cartolina
• Pegamento de barra
• Cola termofusible
• Pistola cola termofusible
• Cortiza
• Cutter
• Cinta adhesiva
• Tesoiras
• Regra
• Papel absorbente
• Vinagre (300ml)
• Bicarbonato (50 gr)

Preguntas:
Como temos visto nos experimentos anteriores, o bicarbonato reacciona co vinagre moi rapidamente, liberando un gas (CO2). Este gas podería impulsar un foguete lixeiro? 
Hipótese:
Como esta reacción produce un gas o cal  exercerá  unha gran presión sobre as paredes da botella,  intentando sair , e presionando o tapón. Esta presión será quen de impulsar a botella (caracterizada coa forma dun foguete) na dirección contraria a saída do gas?
Experimentacion:

• Caracterizamos unha botella de plástico con cartolina, para elaborar o nariz e as aletas do foguete, empregando cartolina e pegamento.
• Introducimos o vinagre dentro da botella.
• Preparamos o tapón de cortiza para que se axustara á boca da botella, sen moita presión.
• Co papel absorbente, elaboramos un rulo co bicarbonato.
• Saímos ao patio, para dispoñer de suficiente espazo ao aire libre para realizar o experimento.
• Apoiamos a botella nun soporte.
• Introducimos o rulo de bicarbonato dentro da botella, e pechámola co tapón de cortizo.
• O vinagre reaccionou co bicarbonato,  provocando que saise o tapón pero non foi suficiente para impulsar o foguete como esperábamos.

Conclusións:
A reacción non produciu a suficente presión para impulsar a botella, deberemos revisar as cantidades de vinagre e bicarbonato para refacer o experimento a próxima sesión.

8º experimento: "A fonte"

Materiais:

1. Globo
2. Auga (400ml)
3. Colorante alimenticio
4. Botella plástico (500 ml)
5. Palliña 
6. Cubeta
7. Tesoiras
8. Pistola cola termofusible 
9. Cola termofusible

Preguntas: 

• Se aumentamos a presión de auga no interior dunha botella, a auga sairá impulsada?

Hipótese:

• Queremos impulsar un líquido para que saia a través dunha palliña, sen utilizar unha bomba que a impulse. 
• Poderíamos usar a presión do aire contido nun globo?
• Ese aire sería capaz de impulsar a auga para que saia pola palliña?

Experimentación:

• A unha botella de plástico, facémoslle un burato do tamaño da palliña, a 3/4 da altura da botella.
• Introducimos a palliña, na botella por ese burato, deixando a parte flexible fóra.
• Selamos a unión con cola termofusible para impedir escapes de aire e de auga.
• Coloreamos a auga con colorante alimenticio e introducímola na botella.
• Baixo a palliña colocamos unha cubeta, que recollerá a auga sainte.
• Inchamos o globo e colocámolo na boca da botella.
• Vemos o que ocorre.

Conclusións:

• A botella está chea de auga pero tamén contén aire.
• O aire ocupa un espazo, e exerce presión sobre as paredes da botella e sobre a auga.
• A presión que exerce o aire dentro da botella aberta, e a mesma que a presión atmosférica.
• Se inchamos un globo, o aire no interior ten unha maior presión que a atmósfera, e intenta saír rápidamente, xa que no exterior ten máis espazo  e os gases móvense de zonas de maior presión a zonas de menor presión.
• Ao colocar o globo sobre a botella o aire sairá exercendo presión sobre a auga, e como os dous non poden ocupar o mesmo espazo, a auga é impulsada cara ao exterior a través da única saída, o burato da palliña, pola presión exercida polo aire do globo.
• Se apretamos o globo, a auga sairá con máis forza.
• Se poñemos unha pinza, deixará de fluír a auga.

Album de fotos

https://www.youtube.com/watch?v=k1d_gzpaaTA

7º experimento .- Plastilina condutora, circuítos eléctricos

Materiais:

1. 100 ml fariña
2. 100 ml auga
3. 2 culleradas de sal
4. 1 cullerada de aceite
5. Zume de 2 limóns
6. Colorante alimentario
7. 4 pilas de 1,5 voltios
8. 1 portapilas
9. LEDs de cores

Preguntas: 

Despois de comprobar que existen materiais que permiten o paso da corrente eléctrica (condutores) e outros que non a deixan pasar (illantes):
 Nós poderíamos crear un material que permita o paso da corrente eléctrica e que poidamos manipular e modificar?

Un material que os nenos e nenas podemos manipular facilmente e darlle diferentes formas é a plastilina. Comprobamos que a plastilina comercial non conduce a electricidade.
Poderíamos nós fabricar plastilina que conduza a corrente eléctrica?

Hipótese:

• Todas as plastilinas son condutoras?
• Que elementos poderíamos engadir á plastilina para convertila en condutora?
•  Se engadimos sal? (pois no experimento anterior vimos que a auga salgada conduce a electricidade)
• Se engadimos o zume do limón? (pois vimos que podíamos xerar corrente eléctrica con el e que tamén conduce a electricidade)
• Podemos entón montar circuítos eléctricos?

Experimentación:

• Mesturamos a auga, a fariña, o colorante, o zume do limón e engadimos o sal e o aceite .
• Quentamos nun cazo a lume baixo para que a mestura colla consistencia  e espese, sen queimarse.
• Cando a masa despega do fondo e colle forma de bola ao remover, podemos retirala e deixala enfriar sobre unha táboa de cociña.
• Cando estea fría amasaremos cunha pouca máis de fariña ata que non se pegue nas nosas máns.
• Está lista para montar os nosos circuítos.

Montamos circuítos simples (un só LED) conectando os polos da pila, un a cada anaco de plastilina condutora. Cando inserimos o LED na plastilina vemos que se acende, pola contra na plastilina comercial non.
Probamos cun zoador e cun motor, tamén funcionan.
Montamos circuítos en paralelo e tamén en serie.

Conclusións:
Se os anacos de plastilina condutora, se xuntan ou se tocan producirase un cortocircuíto. Isto evitarémolo se poñemos un anaco de plastilina illante entre os anacos de plastilina condutora.
A plastilina é condutora grazas ao zume do limón e o sal.
O aceite facilita a plasticidade da mestura.

Album de fotos

6º experimento.- Un densímetro caseiro

Materiais:

1. Unha palliña de refresco
2. Plastilina
3. Cravos
4. Tesoiras
5. Rotulador permanente
6. Auga
7. Sal 
8. Probeta graduada

Pregunta: Como podemos medir as densidades de diferentes líquidos?

Hipótese:

Experimentación:

Conclusións:

5º experimento.- Pila con limóns, laranxas, auga salgada, patacas...

Materiais: 

• 5 limóns
• 5 patacas
• 5 laranxas
• 5 botes con auga salgada
• 5 chapas de cobre
• 5 chapas de zinc
• 6 cables con pinzas de crocodilo
• LEDs
• Polímetro

Pregunta

Se as pilas comerciais producen enerxía eléctrica mediante métodos químicos, nós poderiamos simular no laboratorio unha pila (batería) para demostrar que unha reacción química pode producir corrente eléctrica?

Experimentación:

A estrutura básica dunha pila son os polos, bornes ou electrodos que serán as chapas de cobre e zinc. Un deles (zinc) será o ánodo  ou polo negativo(-), e o cobre será o cátodo  ou polo positivo (+), que serán introducidos nunha disolución condutora da electricidade (limón, pataca, laranxa ou auga salgada) que será o chamado electrolito.

Tecnicamente: 

1. Ocorre a oxidación no ánodo (zinc) Zn⇒Zn2 + 2e-  (libera electróns)
2. Prodúces a redución no cátodo , xa que se reducen os ións de hidróxeno presentes no zume do limón 2H+2e- ⇒ H2

A corrente producida cun só limón é insuficiente, por iso necesitamos conectar varios limóns en serie.

A voltaxe tamén depende da acidez dos limóns ou saturación da auga salgada, e do tamaño das chapas.

4º experimento.- Líquidos non miscibles (Concepto de densidade)

Materiais:

1. Xabón líquido ou deterxente para a louza (20 ml)
2. Mel (20 ml)
3. Aceite de xirasol (20 ml)
4. Aceite de oliva
5. Alcohol (20 ml)
6. Auga (20 ml)
7. Colorante alimenticio
8. Parafuso, moeda, zanahoria, tapón de plástico, anaco de cortiza, anaco porexpan (poliestireno expandido), anaco de madeira, anaco de aluminio..
9. Probeta graduada.
10. Vaso de precipitados (para colorear a auga e o alcohol)

Pregunta:
Con diferentes líquidos que podemos atopar na casa, podemos observar que a densidade é unha propiedade característica  de cada sustancia, e que é a relación entre a cantidade de masa nun volume determinado.

• A simple vista podemos determinar a densidade?
• Cal é  o líquido máis denso? e o menos denso? E os materiais, cales son os máis densos?

Hipótese:

Se os obxectos menos densos que a auga aboian, entón un líquido menos denso, aboiará sobre outro máis denso.
Imos colocar diferentes líquidos coloreados, non miscibles e de diferentes densidades nunha probeta gradudada, e veremos como se distribúen.

Experimentación:

• Imos vertendo pouco  a pouco 20 ml dos diferentes líquidos, comezando polo que cremos máis denso (o mel), a continuación o deterxente para a louza, despois a auga, logo o aceite e por último o alcol coloreado. Observaremos como se van ao fondo os máis densos e flotan os menos densos.
• Debemos ter especial coidado co xabón e a agua, de que non fagan espuma.
• Como o alcol é incoloro, igual que a auga, tinguirémolo con colorante alimenticio para diferencialo.
• Despois deixamos caer os obxectos  dentro da probeta e observamos o que ocorre.
• Debemos ter coidado ao engadir os líquidos viscosos, que non se pequen ás paredes da probeta. E os menos viscosos,como a auga, vertelos pegados á parede para que non faga espuma co xabón líquido.

Conclusións:

• O aceite por ser viscoso, críamolo máis denso que a auga, en contra do que pensabamos ao comezo, aboia sobre a agua.
• Obtemos unha serie de bandas ou capas na probeta, onde cada líquido menos denso aboia sobre o máis denso e sitúase debaixo do menos denso.
• Os obxectos afundense ata atopar un líquido de maior densidade que a do obxecto.
•  Unha vez rematado o experimento, ordena os elementos empregados de menor a  maior densidade.
• Na imaxe podemos observar como a madeira aboia, no alcol sen asomar sobre a superficie, mentres que o porexpan flota totalmente.
• O tapón de plástico, aboia sobre a auga pero non sobre o alcol.
• O anaco de aluminio vaise ao fondo a pesar de ser un metal moi lixeiro.

Clica na imaxe para ver todo o album

Proxecto "os pitiños" Incubar ovos fecundados

Materiais:

• Incubadora automática
• Auga
• Ovos fecundados de distintas razas autóctonas de galiñas.

Preguntas:

• Como se fecundan os ovos?
• Por qué non saen pitiños de todos os ovos fecundados?
• Fecúndanse os ovos de 2 xemas?
• Que ocorre durante a incubación destes ovos de 2 xemas?
• Cabe o  pito dentro do ovo? E se son ovos de 2 xemas, caberían dous pitos?
• Poderíamos nós, obter pitiños na clase, sen que os incube a galiña?

Hipótese:

• Sairán 2 pitiños dos ovos de 2 xemas?
• Cunha máquina que proporcione calor, humidade e movemento, (que simule a galiña nai), podemos obter pitiños de ovos fecunados?

Experimentación:

Durante a investigación descubrimos que:

• O período de incubación dos ovos de diferentes tipos de galiña é de 21 días.
• Que inflúe o momento da fecundación do ovo, e os pitiños non nacerán todos xuntos.
• Que debemos colocalos na incubadora, coa parte máis puntiaguda do ovo  cara abaixo.
• A temperatura dentro da incubadora deberá ser de 37.6ºC ata o día 19 de incubación.
• O grao de humidade será do 66%
• Cada 2 horas, as bandexas de ovos oscilan -30º a +30º.
• Ao cabo dunha semana, cunha lanterna, podemos comprobar se hai embrión dentro do ovo.
• A temperatura a partir do día 19 diminúese ata 37.2ºC

Conclusións:

• Un dos principais problemas que nos xurdiron foron os cortes no suministro eléctrico, que provocou que a temperatura non se mantivese no interior da incubadora, polo que tivemos que facer varios intentos de incubación.
• Descubrimos que hai que colocar os ovos coa punta cara abaixo, para que quede unha cámara de aire na parte superior, por onde respiran os pitiños.
• Averiguamos, que dende o primeiro día, o sistema circulatorio do pitiño está en funcionamento, e a cabeza comeza a tomar forma.
• Ao 5º día fórmanse os órganos sexuais.
• Ao 13º día, comeza a calcificarse o esqueleto, empregando a cáscara do ovo.
• Aos 21 días o pitiño está completamente desenvolvido e comezará a romper a casca do ovo, este proceso pode levar entre 10 e 20 horas.
• Descubrimos que non se pode quitar a casca, debe ser un proceso natural, xa que podemos romper o cordón umbilical dos pitiños. 
• Vimos que os pitiños se canto escoitan un son (a nosa voz) síguena, e o proceso de rotura da casca é mais rápido.
• Preguntando a expertos, averiguamos que nos ovos fecundados de 2 xemas, é moi difícil que a súa xestación sexa exitosa, excepcionalmente lograrase só un dos dous pitiños.

3º experimento: Podemos meter un ovo cocido dentro dunha botella, se non cabe pola boca?

Pregunta:

Se temos unha botella cunha boca máis pequena que un ovo, seremos capaces de introducir o ovo dentro da botella, sen empurralo coas mans?


Materiais

• Un ovo cocido e sen casca.
• Unha botella de vidro de boca estreita.
• 3 ou 4 mistos. 
• Auga quente, para quitar o ovo da botella.

Hipótese:

Se dentro da botella hai osíxeno e o consumimos cos mistos, diminuirá a presión e entrará o ovo.

Experimentación: 

Introducimos os mistos encendidos dentro da botella e rápidamente poñemos o ovo enriba da boca da botella.

Observaremos que é succionado e cae ao fondo da mesma.

Explicación:

Ao tapar a boca da botella co ovo, os mistos consumen o osíxeno e quentan o aire do interior.

Cando os mistos se apagan, comeza a arrefriarse aire do interior da botella, polo que a presión do interior diminúe. 

Fóra da botella a presión é maior que dentro, como consecuencia o ovo é empurrado cara o interior da botella.

Conclusións:

As moléculas dun gas están movéndose. A súa velocidade depende da temperatura, a máis temperatura máis velocidade, e a menor temperatura, menor velocidade.

Se o gas está nun recipiente pechado, a presión no interior aumenta coa velocidade por que se producen máis choques das moléculas coas paredes. Ao arrefiar, cando se apagan os mistos, a velocidade diminúe e tamén a presión, nese momento o ovo é empurrado dentro da botella xa que a presión de fóra é maior que a de dentro.

Se queremos sacar o ovo, temos que aumentar a presión dentro da botella, para iso situámola debaixo da auga quente e boca abaixo. O aire do interior irase quentando e aumentando a presión, cando aumente o suficiente, expulsará o ovo.

2º experimento: Como inchar un globo sen soprar?

Pregunta: Seremos capaces de inchar un globo sen soprar?

Hipótese:
Que ocorre ao mesturar bicarbonato e vinagre?
Na sesión anterior, no experimento do volcán, observamos a reacción que se produce entre o vinagre e o bicarbonato "efervescencia" (unha especie de burbullas que soan)
Con este experimento, observaremos que esas burbullas son un gas,  pois ao expandirse (ocupar máis espazo) serán quen de inflar un globo.

Materiais:

• Unha báscula
• Unha probeta para medir líquidos.
• Unha placa de Petri
• Un funil
• Unha botella de auga de plástico ou vidro baleira (se é de vidro con boca estreita)
• Un globo
• Vinagre 100ml
• Bicarbonato  10 g

Experimentamos

• En primeiro lugar  medimos coa axuda dunha probeta 100 ml de vinagre, e vertémolos na botella de plástico.
• A continuación pesamos 10 gramos de bicarbonato, na placa de Petri e coa axuda dun funil, baleirámolos no globo.
• Con cuidado, suxeitamos o globo na boca da botella, asegurándonos de que quede ben suxeito.
• Baleiramos dentro dela o contido do globo.
  

Explicación: A reacción química entre o vinagre (ácido acético) e o bicarbonato (NaHCO3) produce un gas - Dióxido de Carbono (CO2).

Ao ser un gas as súas moléculas están máis separadas, ocupan máis espazo (expándense) e empurran as paredes do globo, inchándoo.
Conclusións:

O Dióxido de Carbono son as burbullas que observamos. Xéranse na reacción.

Seguinte experimento: E poderíamos inchar o globo coa casca do ovo?

1º experimento.- A ciencia dos volcáns

• Que é un volcán?
• Como se forman os volcáns?
• Por que se produce unha erupción?
• Cal é o volcán máis grande da terra?
• Coñeces algún desastre causado por un volcán?

Clica aquí para aprender máis sobre os volcáns




Preguntas:
Que ocorre se mesturamos vinagre e bicarbonato?

Para o experimento necesitarás:

1. Probeta
2. Placa de Petri
3. Báscula
4. Espátula
5. Cubeta
6. Guantes
7. Bicarbonato  sódico
8. Colorante alimenticio
9. Deterxente para louza
10. Vinagre

Experimentación:

• Construímos un volcán cun vasiño de iogur recuberto de plastilina e engadiremos un "cono secundario" introducindo unha palliña polo lateral.
• Depositamos o volcán nunha cubeta para recoller o desbordamento durante a "erupción"
• En primeiro lugar pesaremos  5mg de bicarbonato na báscula de precisión.
• Verteremos o bicarbonato no volcán de plastilina que fixemos previamente.
• Engadimos 4 gotas de colorante vermello e mesturamos ben co bicarbonato.
• Na probeta gradudada medimos 100ml de vinagre que baleiramos amodo no volcán, e observaremos como reaccionan.

Conclusións:
Cando xuntemos o bicarbonato de sodio co vinagre, obteremos unha reacción violenta, na que se producen burbullas e espuma. 

Isto ocorre por que mesturamos unha "base" (bicarbonato de sodio) (NaHCO3) cun "ácido" (vinagre) (C2H4O2), e obtemos como resultado un gas, dióxido de carbono (CO2), o que produce as burbullas, e acetato de sodio (NaC2H3o2)  e auga (H2O), que é o líquido que queda no interior do noso volcán.

Clica no volcán para ver máis imaxes

O Club de Ciencia bota a andar o martes 18 de abril.

O Club de Ciencia do CPI de Atios, bota a andar o vindeiro martes  18 de abril, de 16:00 a 17:00 para o alumnado de 2º de Primaria, nas súas aulas, conducido por Cristina Soto e Laura Adela.

Para o alumnado de 6º de primaria e 1º da ESO , de 16:30 a 17:30, no Laboratorio de Ciencias, conducido por Ana Díaz, Ana Ramos e Reyes Montero.

Modelo de autorización para participar no club